Kısırlık ve Protein Alımı: Hayvansal Protein ve Bitkisel Protein Karşılaştırması

Kısırlık her 6 çiftten birini etkileyen yaygın bir üreme sorunudur. Kısırlığın bir çok nedeni olmakla birlikte beslenmenin doğurganlığı nasıl etkileyebileceği büyük ölçüde keşfedilmemiştir.  Obezite veya aşırı derecede düşük vücut ağırlığının doğurganlığı olumsuz etkilediği bilinse de besin seçimlerinin etkisi konusunda veriler azdır. 

Pek çok kanıt besin alımlarımıza göre şekillenen insülin duyarlılığının yumurtlama fonksiyonu ve doğurganlık için önemli bir belirleyici olduğunu göstermektedir. Beslenmemizdeki protein miktarı ve kaynaklarının insülin duyarlılığını etkilediği ise bilimsel olarak kanıtlanmıştır. 

Diyetteki protein miktarı veya kaynağının, sağlıklı kadınlar arasında yumurtlama fonksiyonunu veya doğurganlığı nasıl etkilediğini inceleyen bir çalışmada (1), hayvansal ve bitkisel kaynaklardan alınan proteinin sağlıklı kadınlardan oluşan bir gurupta yumurtlama kısırlığı riski ile ilişkilisi değerlendirilmiştir. 

Protein içeriği zengin gıdaların yumurtlama kısırlığı üzerine etkisini incelenmiş ve et tüketiminin yumurtlama kısırlığı riskini artırdığı görülmüştür. Günlük alınan kalori sabit tutulmak koşulu ile diyete günde 1 porsiyon et ilavesinin yumurtlama kısırlığı riskini  %32 artırdığı görülmüştür. Araştırmacılar artan kısırlık riskini çalışma gurubundaki bireylerin temel protein kaynağı olarak tükettiği tavuk ve hindi eti alımından kaynaklandığına dikkat çekmişlerdir. 

Toplam kalori alımının %5’inin karbonhidratlar yerine hayvansal protein olarak değiştirilmesi yumurtlama kısırlığının %19 artış riski ile ilişkiliydi. Ancak toplam kalori alımının %5’nin karbonhidratlar yerine bitkisel kaynaklı protein ile değiştirilmesi yumurtlama kısırlığı riskinde %43 bir azalmayla ilişkiliydi. 

Ayrıca toplam kalori alımının %5'inin hayvansal protein yerine bitkisel protein olarak tüketilmesi, yumurtlamada kısırlık riskinin %50'den fazla azalmasıyla ilişkilendirildi. 

Çalışmada; tavuk ve kırmızı et dahil hayvansal kaynaklı protein tüketimi, anovülasyona bağlı kısırlık riskinin artmasıyla ilişkilendirilirken, bitkisel kaynaklardan protein tüketiminin tam tersi etkiye sahip olduğu ortaya çıktı. Çalışma sonuçları; hayvansal protein kaynaklarının, özellikle de tavuk ve kırmızı etlerin, bitkisel protein kaynaklarıyla değiştirilmesinin, anovülasyona bağlı kısırlık riskini azaltabileceğini göstermektedir.

Yumurtalama kısırlığını inceleyen diğer çalışmalarda (2,3) ise yüksek miktarda baklagiller, sebze, meyve, zeytinyağı, yağlı tohumlar, tam tahıllı besinler, orta düzeyde balık, süt ve süt ürünleri tüketimi, daha az miktarlarda kırmızı et ve kümes hayvanları tüketimi ile karakterize Akdeniz Diyetine bağlılığın daha yüksek hamilelik olasılığı arasında pozitif ilişki olduğu gösterilmiştir. 

Yüksek miktarda rafine karbonhidrat ve şeker tüketimi, düşük miktarda baklagiller, sebze, meyve kuruyemiş, süt ve yoğurt tüketimi canlı doğum oranlarında azalmaya kadar hamilelikte birçok komplikasyona yol açabilir. Yaşam tarzını değiştirme, posa, antioksidan ve omega-3 bakımından zengin bir diyet kısır kadınlarda doğurganlığa yardımcı olabilir (4). 

Yumurtlama kısırlığı halen doğrudan nedenleri büyük ölçüde bilinmeyen bir üreme sorunudur. Hamileliği imkansız hale getiren patolojilere ek olarak, doğurganlığı etkileyen yaşam tarzı faktörleri ve özellikle beslenme dahil olmak üzere bir dizi başka faktör de vardır. Ovülasyon infertilesi olan kadınlar altta yatan patolojileri anlamak ve tedavisi için jinekoloji kliniğine başvurmalıdır. Kısırlıkta etkisi bilinen yaşam tarzı ve beslenme müdahaleleri içinse uzman bir diyetisyenden yardım almalıdır. 

Günde Ne Kadar Baklagil Tüketmeliyiz?

Kaynaklar: 

• Chavarro, J. E., Rich-Edwards, J. W., Rosner, B. A., & Willett, W. C. (2008). Protein intake and ovulatory infertility. American journal of obstetrics and gynecology, 198(2), 210-e1.
• Toledo, E., Lopez-del Burgo, C., Ruiz-Zambrana, A., Donazar, M., Navarro-Blasco, Í., Martínez-González, M. A., & de Irala, J. (2011). Dietary patterns and difficulty conceiving: a nested case–control study. Fertility and sterility, 96(5), 1149-1153.
• Cemali, Ö., & Akdevelioğlu, Y. (2022). Female Infertility and the Mediterranean Diet. Journal of Gazi University Health Sciences Institute, 4(2), 96-106.
• Asif, H., Kabir, M., Ashfaq, M., Arshad, M., & Saeed, S. Dietary Pattern Among Infertile Women: A Cross-sectional Study.